Standard nr 10 – Twórczość i kultura na co dzień.
Od 1 stycznia 2026 r. wszystkie placówki w Polsce pracują według jednolitych standardów opieki nad dziećmi do lat 3. Standard 10 stawia w centrum twórczą ekspresję najmłodszych oraz ich kontakt z kulturą i sztuką – w sposób naturalny, bez presji na „ładny efekt”, za to z naciskiem na radość odkrywania, próbowania i współtworzenia.
O co chodzi w Standardzie 10?
W Planie opiekuńczo-wychowawczo-edukacyjnym (Plan OWE) każda placówka opisuje:
– jak umożliwia dzieciom działania twórcze,
– jak zapewnia dostęp do wytworów kultury.
Chodzi o to, by twórczość nie była „od święta”, ale codziennym językiem dziecka – obok ruchu i komunikacji.
Co ma być wpisane w Planie OWE (wskazówki i warunki)
Jak pracuje personel?
– Udziela informacji zwrotnej w trakcie aktywności (opisuje, co widzi/słyszy), bez poprawiania i oceniania.
– Daje czas na szukanie własnych rozwiązań – w różnych momentach dnia.
– Nie narzuca jednego wzoru: unika sytuacji „wszyscy robią to samo”.
– Koncentruje się na procesie, nie na efekcie końcowym.
Jak urządzona jest przestrzeń i materiały?
– Stały, łatwy dostęp do różnorodnych materiałów plastycznych: kartki, kredki, mazaki, plastelina/ciastolina, klej, dla najstarszych – bezpieczne nożyczki.
– Miejsce do swobodnego tworzenia – stolik/stanowisko, które nie trzeba natychmiast sprzątać.
– Pionowe płaszczyzny co najmniej A3 na wysokości wzroku dziecka (malowanie/rysowanie w pozycji stojącej).
– Wśród materiałów nie dominują gotowe szablony (kolorowanki, karty do wypełniania).
– Muzyka i obrazy wysokiej jakości: dobra jakość odtwarzania, staranny repertuar; reprodukcje rzeźby i malarstwa, książki z dopracowaną szatą graficzną.
– Twórczość w naturze – możliwość działania na zewnątrz (ogród, dziedziniec, park).
– Konstrukcje: klocki, pudła, pojemniki – do budowania, burzenia, przekształcania.
– Taniec i śpiew jako stały element dnia.
Co realizujemy na co dzień (działania personelu)
1) Wspieramy różne formy twórczej ekspresji
– „Orkiestra” – granie na instrumentach wydających dźwięki; wspólne śpiewanie, taniec.
– Malowanie farbami wodnymi, także rękami i na dużych płaszczyznach.
– Zabawy masami: ciasto, plastelina, ciastolina, inne miękkie materiały.
– Konstrukcje z dużych i małych elementów.
– Wspólne tworzenie prostych instrumentów (grzechotki z nasionami, szeleszczące tuby).
– Rymowanki i wierszyki – powtarzanie rytmu i melodii języka.
2) Zachęcamy do używania różnorodnych materiałów
– Woda, piasek, błoto, trawa, liście, kamienie, zioła, warzywa, owoce – eksploracja faktur, zapachów i kolorów (z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny).
3) Przybliżamy dzieciom wytwory kultury
– Teatrzyki w wykonaniu opiekunów lub zaproszonych gości.
– Muzyka na żywo (np. krótki występ z instrumentem), w tym muzyka klasyczna.
– Reprodukcje malarstwa i rzeźby w sali; rozmowy o tym, co widzimy.
– Książki o wysokich walorach artystycznych – graficznie i językowo.
Co to oznacza dla placówek od 2026 roku?
1. Aktualizacja Planu OWE.
Opiszcie jasne zasady: informacja zwrotna zamiast ocen, proces ponad efekt, stały dostęp do materiałów, twórczość także w plenerze.
2. Przestrzeń i wyposażenie.
Zorganizujcie kącik twórczy (poziomy + pionowe płaszczyzny), mobilny zestaw materiałów, kącik muzyczny, kącik „mini-galerii” z reprodukcjami.
3. Repertuar i jakość.
Zadbajcie o dobry dźwięk i zróżnicowaną muzykę; wybierajcie książki i obrazy o wysokich walorach artystycznych.
4. Harmonogram dnia.
Wpiszcie krótkie, częste „okna twórcze” (5–15 min) – nie tylko „zajęcia plastyczne raz w tygodniu”.
5. Partnerstwa.
Nawiążcie współpracę z domem kultury, biblioteką, szkołą muzyczną – krótkie wizyty, mini-koncerty, teatrzyki.
6. Bezpieczeństwo i dostępność.
Materiały nietoksyczne, bez małych elementów dla najmłodszych; czytelne zasady sprzątania, fartuszki/ścieralne powierzchnie; alternatywy dla dzieci wrażliwych sensorycznie.
7. Dokumentowanie procesu.
Zdjęcia z podpisami dziecka („Co tu się wydarzyło?”), tablice procesu (nie tylko „wystawa prac”), krótkie notatki obserwacyjne.
Dlaczego Standard 10 jest kluczowy?
– Twórczość to sposób myślenia: dziecko próbuje, porównuje, rozwiązuje problemy.
– Kontakt ze sztuką poszerza słownictwo, wrażliwość i wyobraźnię.
– Brak ocen i szablonów wzmacnia sprawczość, odwagę i poczucie własnej wartości.
Jak przygotować się przed 1 stycznia 2026?
– Przegląd sali: pionowe tablice A3, miejsce do „brudnych” aktywności, mini-galeria.
– Lista materiałów: farby wodne, duże arkusze, plastelina/ciastolina, klej, instrumenty perkusyjne, pudełka/kartony, reprodukcje, głośnik dobrej jakości.
– Zasady zespołu: „nie poprawiamy prac”, „chwilę patrzymy, zanim coś powiemy”, „opowiadamy o procesie”.
– Plan współpracy z lokalnymi instytucjami kultury i rodzicami (np. „muzyczny piątek”, „rodzinna orkiestra”).
Podsumowanie
Standard 10, obowiązujący od 1 stycznia 2026 r., przekuwa hasło „dziecko jest twórcą” w konkretne rozwiązania organizacyjne i codzienne praktyki. Właściwie przygotowana przestrzeń, mądre towarzyszenie dorosłych i regularny kontakt z kulturą sprawiają, że twórczość staje się naturalnym rytuałem dnia — a każde dziecko ma przestrzeń, by myśleć, czuć i wyrażać się po swojemu.
Szczegółowe informacje na temat tego standardu znajdziesz tutaj 👇